Depi lendepandans li an 1804, Ayiti fè eksperyans yon seri prezidan ki chak make istwa peyi a nan diferan fason. Atik sa a prezante yon lis prezidan Ayiti yo, mete aksan sou background yo ak enpak yo sou nasyon an. Retwospektiv sa a ofri yon apèsi sou defi politik, ekonomik ak sosyal ke Ayiti te fè fas pandan plizyè deseni yo.
Li atik la an :
HaïtiJean-Jacques Dessalines, youn nan lidè revolisyon ayisyen an, te pwoklame endepandans Ayiti nan dat 1ye janvye 1804. Li te kouwone tèt li anperè sou non Jacques I e li te eseye konsolide otorite santral la. Rèy li a te karakterize pa politik solid ki vize pou elimine rès enfliyans kolonyal franse yo, men li te asasinen an 1806 pandan yon revòlt ki te dirije pa ansyen alye li yo.
HaïtiApre lanmò Desalin, peyi a te divize. Henri Christophe, yon ansyen jeneral revolisyonè, te gouvènen nò peyi a kòm prezidan e apre sa wa sou non Henri I an 1811. Li te etabli yon rejim otoritè ak pwojè konstriksyon anbisye, tankou Citadelle Laferrière ak Palais Sans-Souci. . Rèy li a te make pa efò yo modènize administrasyon an ak ranfòse lame a. Li te komèt swisid nan 1820 nan fè fas a yon revòlt.
HaïtiPétion, yon lòt ewo endepandans, vin prezidan repiblik nan sid la. Li se konnen pou sipò li pou liberasyon esklav yo ak pou Simon Bolívar nan batay li pou endepandans nan Amerik di Sid. Pétion te etabli yon repiblik ki pi liberal konpare ak nò monachi a e li te aplike refòm tè ki te favorize ansyen esklav yo.
HaïtiJean-Pierre Boyer reyisi Pétion e li rive inifye peyi a apre lanmò Christophe. Rèy li a te make pa estabilite relatif ak refòm ki vize a modènize ekonomi an, ki gen ladan ankouraje imigrasyon an nan nwa gratis soti nan Etazini. Sepandan, tansyon sosyal yo ak pwoblèm ekonomik yo te twoub manda li a, ki te mennen nan depozisyon li an 1843.
HaïtiRivière Hérard te monte nan prezidans la apre yo te ranvèse Boyer, men manda li a te make pa enstabilite epi li te byen vit dechouke an 1844.
HaïtiGuerrier, yon ansyen senatè, te eli prezidan apre Hérard. Ti tan li te fè fas ak defi ekonomik ak politik, e li te mouri nan biwo a an 1845.
HaïtiRiché te vin prezidan an 1845, men li te mouri apre sèlman yon ane nan biwo, li te echwe pou estabilize peyi a.
HaïtiPierrot, yon lòt sòlda, te pran prezidans la an 1846 men li te ranvèse byen vit pa yon rebelyon ki te dirije pa faksyon politik opoze.
HaïtiSoulouque, ki te eli prezidan, te kouwone tèt li Anperè Faustin I an 1849. Rèy li a te make pa gwo represyon ak tantativ pou santralize pouvwa. Li te finalman ranvèse pa yon revòlt nan 1859.
HaïtiGeffrard mennen koudeta kont Soulouque epi li vin prezidan. Li te prezante refòm enpòtan men li te fè fas a opozisyon k ap grandi, ki mennen nan demisyon li an 1867.
HaïtiSalnave pran pouvwa apre Geffrard, men gouvènman l lan make pa konfli vyolan. Li te ranvèse epi egzekite an 1869.
HaïtiSaget vin prezidan apre Salnave. Li te jere kenbe estabilite relatif epi fè eleksyon lapè, ki make yon tranzisyon pouvwa ra ak lapè nan 1874.
HaïtiDomingue, ki te eli apre Saget, te fè fas ak kriz ekonomik ak politik, epi li te demisyone apre sèlman dezan.
HaïtiBoisrond-Canal te pran pouvwa apre Domingue men li te oblije demisyone an 1879 apre ajitasyon politik.
HaïtiSalomon te eseye estabilize ak modènize peyi a, men manda li a te make pa revòlt epi li te ranvèse an 1888.
HaïtiLejitim te reyisi Salomon men rèy li a te kout, ki te make pa konfli entèn ki te mennen nan ranvwaye l an 1889.
HaïtiHyppolite te kenbe yon sèten estabilite ak kontinye efò modènizasyon jouk li mouri an 1896.
HaïtiSimon Sam eli apre Hyppolite. Manda li a te relativman trankil, men li te demisyone an 1902 an fas a presyon politik.
HaïtiAlexis te eseye fè refòm men li te fè fas ak revòlt epi yo te ranvèse an 1908.
HaïtiSimon, apre Alexis, aplike refòm ekonomik men yo te depoze pa yon koudeta an 1911.
HaïtiLeconte, prezidan eli, mouri nan yon eksplozyon nan palè nasyonal la apre sèlman yon ane sou pouvwa a.
HaïtiAuguste reyisi Leconte men li mouri apre yon ane nan biwo, kite peyi a proie nan enstabilite.
HaïtiOrès, prezidan eli, ranvèse apre yon manda kout make pa ajitasyon politik.
HaïtiZamor pran prezidans la apre Orestes men li ranvèse tou apre kèk mwa.
HaïtiTheodore reyisi Zamor men echwe pou estabilize peyi a epi yo depoze apre kèk mwa.
HaïtiGuillaume Sam, dènye prezidan anvan okipasyon Ameriken an, yo lense apre yon revòlt kont rejim li an.
HaïtiDartiguenave te eli anba okipasyon Ameriken e manda li te make pa koperasyon ak Etazini.
HaïtiBorno kontinye anba okipasyon Ameriken, konsantre sou enfrastrikti ak devlopman enstitisyonèl.
HaïtiRoy yo nonmen prezidan pwovizwa pou fè eleksyon, li sèvi sèlman pou kèk mwa.
HaïtiVincent, ki te eli apre Roy, te gouvène pandan yon peryòd tranzisyon apre okipasyon Ameriken an e li te rive jwenn retrè twoup Ameriken an 1934.
HaïtiLescot te monte prezidans pandan Dezyèm Gè Mondyal la, men li te ranvèse nan yon koudeta an 1946.
HaïtiEstimé te eli apre Lescot e li te eseye modènize peyi a ak amelyore kondisyon sosyal yo, men li te ranvèse pa militè an 1950.
HaïtiMagloire, yon sòlda, te gouvène ak fèm ak pwosperite ekonomik relatif anvan demisyone akòz ajitasyon sosyal.
HaïtiPierre-Louis tranzisyon kòm prezidan pwovizwa, ki make yon kout peryòd estabilite.
HaïtiSylvain se eli prezidan men manda li a se yon ti tan, yo te byen vit ranplase pa yon konsèy militè.
HaïtiFignolé, yon popilis karismatik, te yon ti tan prezidan anvan yo te depoze nan yon koudeta.
HaïtiFrançois Duvalier, ke yo rele "Papa Doc", tabli yon diktati rijid ki te make pa represyon, kil pèsonalite ak itilizasyon milis Tontons Macoutes pou kenbe pouvwa li.
HaïtiJean-Claude Duvalier, ki te rele "Baby Doc", te pran plas papa l e li te kontinye rejim otoritè a jiskaske li kouri ann egzil an 1986 apre soulèvman popilè.
HaïtiAristide, yon prèt ak figi popilis, te eli an 1990 men ranvèse an 1991. Li te retounen sou pouvwa a an 1994-1996 e ankò nan 2001-2004, men dènye manda li a te fini nan ekzil fòse.
HaïtiRené Préval, ansyen premye minis sou Aristide, te eli prezidan de fwa. Premye manda li a (1996-2001) te make pa efò nan refòm ekonomik ak estabilizasyon politik. Re-eli an 2006, li dwe fè fas ak konsekans devastatè tranblemanntè 2010 la.
HaïtiMichel Martelly, yon ansyen chantè popilè, te vin prezidan an 2011. Manda li te karakterize pa tantativ rekonstriksyon apre tranblemanntè 2010 la ak konfli politik. Li te kite pouvwa a an 2016 apre eleksyon konteste.
HaïtiJovenel Moïse, yon biznisman, te eli prezidan an 2017. Manda li a te make pa akizasyon koripsyon, manifestasyon popilè ak yon kriz politik ki pèsistan. Li te asasinen an Jiyè 2021, sa ki te plonje peyi a nan yon ogmantasyon enstabilite.
HaïtiNan dat 30 avril 2024, nan mitan yon kriz sekirite ak politik, Edgard Leblanc Fils te chwazi pa Konsèy Tranzisyon an pou dirije Konsèy Tranzisyon Prezidansyèl an Ayiti. Chwa sa a fè pati efò pou jwenn yon konsansis nasyonal pou wete peyi a nan enpas aktyèl la.
Istwa prezidan Ayiti yo se youn nan defi konstan, lit pou estabilite ak tantativ repete refòm. Chak lidè kite yon mak inik sou peyi a, ede fòme desten li. Konprann istwa sa a esansyèl pou konprann dinamik politik aktyèl yo ak defi ke Ayiti kontinye ap fè fas.
Facebook : https://www.facebook.com/haitiwonderland
Youtube : https://www.youtube.com/@haitiwonderland
Instagram : https://www.instagram.com/haitiwonderland/
Twitter : https://twitter.com/haitiwonderland
Linkedin : https://www.linkedin.com/in/haitiwonderland/
Ayiti, yon zile Karayib la, pote nan li yon istwa ekstraòdinè ki fè rezonans atravè tout laj yo. Pi bon li te ye paske yo te sèn nan premye revòlt esklav siksè nan istwa modèn, nasyon sa a te kite yon mak ki pa efase sou kou limanite. Istwa Ayiti remakab non sèlman pou endepandans revolisyonè li, men tou pou enpak li sou mouvman liberasyon ak lit pou jistis sosyal atravè lemond.
Abòne ak bilten nou an pou w rete enfòme de tout aktivite nou yo ak aktyalite sou Ayiti.
Ayiti, yon repiblik Karayib ak yon pase istorik rich, divize an dis depatman ki gen 140 komin. Istwa li soti nan tan prekolonbyen ak Tainos, ki te swiv pa kolonizasyon Ewopeyen an ak yon rebelyon istorik kont esklavaj ak dominasyon kolonyal, abouti nan endepandans li an 1804. Malgre defi aktyèl li yo, Ayiti ofri bote natirèl remakab ak plaj li yo, mòn li yo. ak divèsite kiltirèl li yo. Pami minisipalite li yo, gen kèk ki kanpe deyò pou cham yo ak istwa. Men yon seleksyon senk nan komin ki pi remakab ann Ayiti, k ap envite w dekouvri trezò li yo kache.
Kanaval ann Ayiti se yon selebrasyon enkondib ki enkòpore nanm vibran ak fèstivite peyi a. Chak ane, selebrasyon espektakilè sa a atire plizyè milye patisipan ak vizitè, kaptive pa enèji, kreyativite ak richès kiltirèl Ayiti. Se yon epòk kote mizik, dans ak tradisyon mare nan yon toubiyon lajwa ak fyète nasyonal. Plonje tèt ou nan mond mayifik Kanaval ayisyen an epi dekouvri tout sa ki fè li yon evènman inik.
Fizyon nan kilti ak estil mizik se nan kè a nan dènye single Jason Derulo a, "Ayo Girl", an kolaborasyon ak atis Bèlj Robinson ak Afro-rave prodigy Rema. Pyès avant-gardiste sa a, ki soti nan album "Nu King", deja souke antouzyasm fanatik ayisyen yo, sitou akòz prezans Mikaben, ki pote yon touche natif natal nan pyès la. Ki sa ki fè single sa a plis espesyal se remix chante Jason Derulo li menm, ki prezante yon konpa, yon omaj vibran pou lejand mizik ayisyen an, Michael Benjamin. Inisyativ sa a te byen akeyi pa fanmi Benjamen an, ki rekonèt respè Derulo ak prezèvasyon eritaj mizik atis ayisyen an. Compas Haïtien, poto mizik ayisyen an, te onore tou atravè pyès sa a, ki montre yon lòt fwa ankò kapasite mizik la pou depase limit kiltirèl yo epi ini moun atravè lemond. Avèk "Ayo Girl," Jason Derulo ak kolaboratè li yo non sèlman bay yon track captivan ki fè rezon ak divès enfliyans mizik, men tou yon omaj sensè pou richès ak divèsite mizik ayisyen an.
Pami trezò achitekti ak istorik nan mond lan, Sitadèl Laferrière, chita sou wotè nò Ayiti, okipe yon plas inik. Gen kèk nonmen "Wityèm mèvèy nan mond lan", fò sa a kolosal se pi plis pase yon fe nan jeni: li se yon senbòl pwisan nan libète, detèminasyon ak fyète nasyonal la. Chèche konnen poukisa sit enpresyonan sa a kontinye kaptive vizitè atravè mond lan e li merite distenksyon onorè sa a.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
Maybe add a caption on what they did right?
18 Novanm 2024 | 11:17:17 PMBonsoir
17 Desanm 2024 | 10:16:41 PMCPT has been imposed on the Haitian people by the international community. There has been no elected president since the assassination of President Jovenel Moise.
01 Mas 2025 | 11:59:49 AM