Depi lendepandans li an 1804, Ayiti fè eksperyans yon seri prezidan ki chak make istwa peyi a nan diferan fason. Atik sa a prezante yon lis prezidan Ayiti yo, mete aksan sou background yo ak enpak yo sou nasyon an. Retwospektiv sa a ofri yon apèsi sou defi politik, ekonomik ak sosyal ke Ayiti te fè fas pandan plizyè deseni yo.
HaïtiJean-Jacques Dessalines, youn nan lidè revolisyon ayisyen an, te pwoklame endepandans Ayiti nan dat 1ye janvye 1804. Li te kouwone tèt li anperè sou non Jacques I e li te eseye konsolide otorite santral la. Rèy li a te karakterize pa politik solid ki vize pou elimine rès enfliyans kolonyal franse yo, men li te asasinen an 1806 pandan yon revòlt ki te dirije pa ansyen alye li yo.
HaïtiApre lanmò Desalin, peyi a te divize. Henri Christophe, yon ansyen jeneral revolisyonè, te gouvènen nò peyi a kòm prezidan e apre sa wa sou non Henri I an 1811. Li te etabli yon rejim otoritè ak pwojè konstriksyon anbisye, tankou Citadelle Laferrière ak Palais Sans-Souci. . Rèy li a te make pa efò yo modènize administrasyon an ak ranfòse lame a. Li te komèt swisid nan 1820 nan fè fas a yon revòlt.
HaïtiPétion, yon lòt ewo endepandans, vin prezidan repiblik nan sid la. Li se konnen pou sipò li pou liberasyon esklav yo ak pou Simon Bolívar nan batay li pou endepandans nan Amerik di Sid. Pétion te etabli yon repiblik ki pi liberal konpare ak nò monachi a e li te aplike refòm tè ki te favorize ansyen esklav yo.
HaïtiJean-Pierre Boyer reyisi Pétion e li rive inifye peyi a apre lanmò Christophe. Rèy li a te make pa estabilite relatif ak refòm ki vize a modènize ekonomi an, ki gen ladan ankouraje imigrasyon an nan nwa gratis soti nan Etazini. Sepandan, tansyon sosyal yo ak pwoblèm ekonomik yo te twoub manda li a, ki te mennen nan depozisyon li an 1843.
HaïtiRivière Hérard te monte nan prezidans la apre yo te ranvèse Boyer, men manda li a te make pa enstabilite epi li te byen vit dechouke an 1844.
HaïtiGuerrier, yon ansyen senatè, te eli prezidan apre Hérard. Ti tan li te fè fas ak defi ekonomik ak politik, e li te mouri nan biwo a an 1845.
HaïtiRiché te vin prezidan an 1845, men li te mouri apre sèlman yon ane nan biwo, li te echwe pou estabilize peyi a.
HaïtiPierrot, yon lòt sòlda, te pran prezidans la an 1846 men li te ranvèse byen vit pa yon rebelyon ki te dirije pa faksyon politik opoze.
HaïtiSoulouque, ki te eli prezidan, te kouwone tèt li Anperè Faustin I an 1849. Rèy li a te make pa gwo represyon ak tantativ pou santralize pouvwa. Li te finalman ranvèse pa yon revòlt nan 1859.
HaïtiGeffrard mennen koudeta kont Soulouque epi li vin prezidan. Li te prezante refòm enpòtan men li te fè fas a opozisyon k ap grandi, ki mennen nan demisyon li an 1867.
HaïtiSalnave pran pouvwa apre Geffrard, men gouvènman l lan make pa konfli vyolan. Li te ranvèse epi egzekite an 1869.
HaïtiSaget vin prezidan apre Salnave. Li te jere kenbe estabilite relatif epi fè eleksyon lapè, ki make yon tranzisyon pouvwa ra ak lapè nan 1874.
HaïtiDomingue, ki te eli apre Saget, te fè fas ak kriz ekonomik ak politik, epi li te demisyone apre sèlman dezan.
HaïtiBoisrond-Canal te pran pouvwa apre Domingue men li te oblije demisyone an 1879 apre ajitasyon politik.
HaïtiSalomon te eseye estabilize ak modènize peyi a, men manda li a te make pa revòlt epi li te ranvèse an 1888.
HaïtiLejitim te reyisi Salomon men rèy li a te kout, ki te make pa konfli entèn ki te mennen nan ranvwaye l an 1889.
HaïtiHyppolite te kenbe yon sèten estabilite ak kontinye efò modènizasyon jouk li mouri an 1896.
HaïtiSimon Sam eli apre Hyppolite. Manda li a te relativman trankil, men li te demisyone an 1902 an fas a presyon politik.
HaïtiAlexis te eseye fè refòm men li te fè fas ak revòlt epi yo te ranvèse an 1908.
HaïtiSimon, apre Alexis, aplike refòm ekonomik men yo te depoze pa yon koudeta an 1911.
HaïtiLeconte, prezidan eli, mouri nan yon eksplozyon nan palè nasyonal la apre sèlman yon ane sou pouvwa a.
HaïtiAuguste reyisi Leconte men li mouri apre yon ane nan biwo, kite peyi a proie nan enstabilite.
HaïtiOrès, prezidan eli, ranvèse apre yon manda kout make pa ajitasyon politik.
HaïtiZamor pran prezidans la apre Orestes men li ranvèse tou apre kèk mwa.
HaïtiTheodore reyisi Zamor men echwe pou estabilize peyi a epi yo depoze apre kèk mwa.
HaïtiGuillaume Sam, dènye prezidan anvan okipasyon Ameriken an, yo lense apre yon revòlt kont rejim li an.
HaïtiDartiguenave te eli anba okipasyon Ameriken e manda li te make pa koperasyon ak Etazini.
HaïtiBorno kontinye anba okipasyon Ameriken, konsantre sou enfrastrikti ak devlopman enstitisyonèl.
HaïtiRoy yo nonmen prezidan pwovizwa pou fè eleksyon, li sèvi sèlman pou kèk mwa.
HaïtiVIncent, ki te eli apre Roy, te gouvène pandan yon peryòd tranzisyon apre okipasyon Ameriken an e li te rive jwenn retrè twoup Ameriken an 1934.
HaïtiLescot te monte prezidans pandan Dezyèm Gè Mondyal la, men li te ranvèse nan yon koudeta an 1946.
HaïtiEstimé te eli apre Lescot e li te eseye modènize peyi a ak amelyore kondisyon sosyal yo, men li te ranvèse pa militè an 1950.
HaïtiMagloire, yon sòlda, te gouvène ak fèm ak pwosperite ekonomik relatif anvan demisyone akòz ajitasyon sosyal.
HaïtiPierre-Louis tranzisyon kòm prezidan pwovizwa, ki make yon kout peryòd estabilite.
HaïtiSylvain se eli prezidan men manda li a se yon ti tan, yo te byen vit ranplase pa yon konsèy militè.
HaïtiFignolé, yon popilis karismatik, te yon ti tan prezidan anvan yo te depoze nan yon koudeta.
HaïtiFrançois Duvalier, ke yo rele "Papa Doc", tabli yon diktati rijid ki te make pa represyon, kil pèsonalite ak itilizasyon milis Tontons Macoutes pou kenbe pouvwa li.
HaïtiJean-Claude Duvalier, ki te rele "Baby Doc", te pran plas papa l e li te kontinye rejim otoritè a jiskaske li kouri ann egzil an 1986 apre soulèvman popilè.
HaïtiAristide, yon prèt ak figi popilis, te eli an 1990 men ranvèse an 1991. Li te retounen sou pouvwa a an 1994-1996 e ankò nan 2001-2004, men dènye manda li a te fini nan ekzil fòse.
HaïtiRené Préval, ansyen premye minis sou Aristide, te eli prezidan de fwa. Premye manda li a (1996-2001) te make pa efò nan refòm ekonomik ak estabilizasyon politik. Re-eli an 2006, li dwe fè fas ak konsekans devastatè tranblemanntè 2010 la.
HaïtiMichel Martelly, yon ansyen chantè popilè, te vin prezidan an 2011. Manda li te karakterize pa tantativ rekonstriksyon apre tranblemanntè 2010 la ak konfli politik. Li te kite pouvwa a an 2016 apre eleksyon konteste.
HaïtiJovenel Moïse, yon biznisman, te eli prezidan an 2017. Manda li a te make pa akizasyon koripsyon, manifestasyon popilè ak yon kriz politik ki pèsistan. Li te asasinen an Jiyè 2021, sa ki te plonje peyi a nan yon ogmantasyon enstabilite.
HaïtiNan dat 30 avril 2024, nan mitan yon kriz sekirite ak politik, Edgard Leblanc Fils te chwazi pa Konsèy Tranzisyon an pou dirije Konsèy Tranzisyon Prezidansyèl an Ayiti. Chwa sa a fè pati efò pou jwenn yon konsansis nasyonal pou wete peyi a nan enpas aktyèl la.
Istwa prezidan Ayiti yo se youn nan defi konstan, lit pou estabilite ak tantativ repete refòm. Chak lidè kite yon mak inik sou peyi a, ede fòme desten li. Konprann istwa sa a esansyèl pou konprann dinamik politik aktyèl yo ak defi ke Ayiti kontinye ap fè fas.
Facebook : https://www.facebook.com/haitiwonderland
Youtube : https://www.youtube.com/@haitiwonderland
Instagram : https://www.instagram.com/haitiwonderland/
Twitter : https://twitter.com/haitiwonderland
Linkedin : https://www.linkedin.com/in/haitiwonderland/
Ayiti, pèl Zantiy yo, se yon zile Karayib ak yon istwa rich ak konplèks. Sepandan, estati espesyal li kòm premye nasyon nwa gratis nan mond lan ba li yon plas inik nan annal listwa yo. Ti zile sa a te sèn nan yon revolisyon ekstraòdinè ki te lakòz endepandans, konsa make kòmansman yon nouvo epòk pou kominote nwa a ak abolisyon esklavaj la. Ann fouye nan istwa kaptivan nesans premye repiblik nwa a, Ayiti. b~Epòk kolonyal la ak esklavaj~b Istwa Ayiti a remonte ak arive Ewopeyen yo nan 15yèm syèk la, lè Christopher Columbus te dekouvri zile a. Kolon Ewopeyen yo, sitou panyòl ak franse, te entwodui esklavaj pou eksplwate resous zile a, tankou sik, kafe ak koton. Popilasyon endijèn Ameriken endijèn yo te dezime, sa ki te prepare wout la pou enpòtasyon masiv esklav Afriken yo. b~Revolisyon ayisyen an~b Nan dat 14 out 1791, esklav ayisyen leve kont moun k ap opresè yo, sa ki te pwovoke Revolisyon ayisyen an. Sou lidèchip figi emblématiques tankou Toussaint Louverture, Jean-Jacques Dessalines ak Henri Christophe, esklav ensije yo te enflije defèt lame Ewopeyen yo, demontre yon rezistans feròs ak yon demand dezespere pou libète. b~Deklarasyon Endepandans lan ak kreyasyon Repiblik Ayiti~b 1ye janvye 1804, Ayiti te pwoklame endepandans li, li te vin tounen premye nasyon nwa gratis nan mond lan. Deklarasyon istorik sa a senbolize fen esklavaj la ak triyonf volonte yon pèp ki deside viv lib. Repiblik Ayiti te fèt nan lit ak san, revandike otonomi li an fas ak pouvwa kolonyal yo. b~Defi apre endepandans~b Sepandan, endepandans pa t vle di fen defi pou Ayiti. Peyi a te oblije fè fas a presyon ekstèn, reparasyon Lafrans te enpoze an echanj pou rekonesans endepandans li, osi byen ke ajitasyon entèn yo. Malgre obstak sa yo, Ayiti te fè efò pou konstwi yon nasyon lib e souveren. Istwa Ayiti a se istwa yon nasyon ki te simonte defi inonbrabl pou parèt kòm yon pyonye libète pou popilasyon nwa a. Revolisyon ayisyen an rete yon egzanp inik nan rezistans, kouraj ak detèminasyon, e Ayiti kontinye pote flanbo endepandans la nan mond kontanporen an. Eritaj ti zile Karayib sa a toujou rete jodi a, li raple mond lan libète se yon dwa inivèsèl ki ka genyen menm nan sikonstans ki pi difisil yo.
Nich nan mòn yo sipè nan rejyon sidès Ayiti, komin pitorèsk Cayes-Jacmel parèt kòm yon pèl ki ra, ofri yon eksperyans touristik ak kiltirèl enprenabl. Avèk peyizaj vèt kaka kleren li yo, eritaj kiltirèl rich ak aktivite enteresan, destinasyon sa a pwomèt yon vwayaj inoubliyab pou vwayajè k ap chèche otantisite ak bote natirèl. Le pli vit ke ou rive nan Cayes-Jacmel, ou pral kaptive pa bèl nan peyizaj li yo. Plèn yo ak ti mòn ki domine tèren an ofri yon spektak mayifik, ideyal pou randone pitorèsk ak pwomnad lantèman. VIl la tou plen nan vwa navigab kristal klè, pafè pou yon ti repo entérésan oswa yon sesyon lapèch ap detann. Eksplore santye yo kache epi kite tèt ou anchante pa divèsite biyolojik pwospere nan rejyon an, kote lanati ap gouvènen sipwèm. San yo pa bliye bèl plaj Kabic tankou "Ti Mouillage", kote sab amann ak dlo turkwaz envite detant ak espò nan dlo. Cayes-Jacmel chaje ak istwa rich ak kilti vibran, ki reflete nan tanp majestueux li yo ak legliz yo. Avèk plis pase trant-de tanp nan tout lafwa, ki gen ladan legliz Batis, Legliz Bondye ak legliz Katolik, vil la se yon senbòl divèsite relijye ak tolerans. Plonje tèt ou nan sot pase kaptivan rejyon an nan vizite tribinal majistra a ak estasyon lapolis, temwen eritaj politik ak legal li yo. Eksperyans eksitasyon nan lavi lokal lè w patisipe nan festival ki vivan ak evènman kiltirèl nan Cayes-Jacmel. Plonje tèt ou nan ritm antant mizik ayisyen an pandan selebrasyon kominotè yo, epi dekouvri atizana tradisyonèl nan mache lokal yo. Pa rate festival anyèl vil la, kote dans, gastronomi ak boza konbine pou kreye yon atmosfè fèstivite ak cho. Kit ou se yon renmen espò, fanatik avanti, oswa tou senpleman kap chèche detant, Cayes-Jacmel gen yon bagay yo ofri chak vwayajè. Jwe foutbòl oswa baskètbòl sou anplasman lokal yo, oswa danse lannwit lan nan youn nan bwat vivan nan vil la. Pou yon eksperyans natif natal, rantre nan yon levasyon lapèch ak moun nan lokalite yo, oswa eksplore mervey kache rejyon an nan yon vwayaj eksitan jeep. Avèk bote natirèl li mayifik, eritaj kiltirèl rich ak aktivite kaptivan, Cayes-Jacmel parèt kòm yon destinasyon touristik ak kiltirèl enkonparab an Ayiti. Kit ou ap chèche avanti, detant oswa dekouvèt kiltirèl, vil pitorèsk sa a pwomèt ou yon eksperyans inoubliyab, anprint ak sans nan lavi ayisyen an. S’angajè nan yon vwayaj nan kè a nan majik Cayes-Jacmel epi kite tèt ou anchante pa cham li yo.
Nan vil pitorèsk bò lanmè Jakmèl, nan sidès Ayiti, Bassin Bleu se yon vrè refij trankilite nan kè lanati. Dlo ble kristal klè li yo ak fòmasyon wòch enpoze fè li yon sit bèl bagay mayifik, atire vwayajè atravè mond lan pou chèche chape ak dekouvèt. Dlo turkwaz briyan nan Bassin Bleu ofri yon resepsyon pou je yo, envite vizitè yo detann ak revitalize nan anviwònman idilik sa a. Kit naje nan dlo entérésan li yo oswa lounging sou bank vèt Fertile li yo, oasis natirèl sa a bay yon chape akeyi soti nan ajitasyon ak ajitasyon nan lavi chak jou. Antoure pa vejetasyon twopikal Fertile, Bassin Bleu se lakay yo nan divèsite biyolojik eksepsyonèl, ak yon foul moun nan plant inik ak bèt yo dekouvri. Amater randone yo ka s’aventure sou santye sinuye ki sinuye nan forè ki antoure a, ki ofri opinyon espektakilè sou jaden flè primitif sa a. Kòm yon destinasyon touris, Bassin Bleu ofri tou opòtinite devlopman ekonomik pou kominote lokal yo. Lè li ankouraje touris dirab, li kontribye nan kreyasyon travay, devlopman enfrastrikti, ak pwomosyon kilti lokal yo. Anplis, nan ogmante konsyantizasyon nan mitan vizitè yo sou enpòtans ki genyen nan prezève anviwònman natirèl frajil sa a, touris jwe yon wòl esansyèl nan konsèvasyon alontèm li. Bassin Bleu nan Jakmèl se pi plis pase yon atraksyon touris: li se yon vre trezò natirèl yo dwe konsève ak apresye. Avèk bote natirèl sansasyonèl li yo, divèsite biyolojik remakab, ak opòtinite devlopman dirab, kote majik sa a ofri yon eksperyans natif natal pou vwayajè k ap chèche moman trankilite nan kè lanati.
Ete a se jis nan kwen an, epi si w ap chèche pou yon destinasyon solèy, kiltirèl ak gou, Jakmèl ak zòn ki antoure li yo an Ayiti se kote ki pafè pou dekouvri. Nich ant lanmè ak mòn, rejyon sa a ofri yon eksperyans inik konbine detant, eksplorasyon kiltirèl ak plezi gastronomik.
Ayiti, pèl nan Karayib la, souvan kouvri pa estereyotip ak imaj negatif. Men, pi lwen pase kliche sa yo, se yon nasyon ki gen bèlte natirèl sansasyonèl, ki rich nan resous natirèl, ki anpi nan kilti vibran ak beni ak yon eritaj istorik kaptivan. Soti nan plaj idilik li yo ak mòn majestueux li yo nan vil trè aktif li yo ak moun zanmitay, Ayiti ofri yon eksperyans inik ak inoubliyab pou moun ki pran tan yo dekouvri li.
Premye nasyon nwa ki te libere tèt li anba esklavaj ak pran endepandans nan men Lafrans an 1804 e ki te enfliyanse lòt mouvman liberasyon atravè mond lan, enspire lit pou libète ak egalite.
Ayiti beni ak peyizaj natirèl espektakilè, ki gen ladan plaj sab blan, mòn ak divèsite biyolojik rich.
Ayiti gen yon eritaj istorik rich, ki gen ladan sit tankou Sitadèl Laferrière ak Palè Sans-Souci, ki nan lis UNESCO Mondyal Eritaj.
Ayiti gen yon kilti rich ak divèsifye, enfliyanse pa eleman Afriken, Ewopeyen yo ak endijèn. Mizik, dans, atizay ak kizin ayisyen yo selebre atravè lemond.
