Kiyes ki te premye prezidan Repiblik Ayiti?
Istwa Ayiti make pa evènman fondatè yo, e youn nan pi enpòtan yo rete nesans Repiblik Ayiti an 1804. Premye prezidan Repiblik Ayiti a, yon figi kle nan istwa sa a, te jwe yon wòl enpòtan nan kreyasyon an. nan leta ayisyen modèn. Atik sa a envite w dekouvri nonm ki make gwo pwen sa a nan listwa Ayiti a : Jean-Jacques Dessalines.
Jean-Jacques Dessalines: Ewo Endepandans lan
Jean-Jacques Dessalines se youn nan gwo ewo nasyonal peyi Dayiti, e wòl li kòm premye prezidan Repiblik la gen yon lye antrènman ak lit peyi a pou endepandans. Li te fèt 20 septanm 1758 nan koloni fransè Sendomeng (Ayiti jodi a), Desalin te premye esklav anvan li te vin youn nan jeneral ki pi enpòtan nan lagè liberasyon kont kolon fransè yo.
An 1804, apre li fin mennen fòs revolisyonè ayisyen yo nan viktwa desizif kont twoup fransè yo, Desalin te pwoklame endepandans Ayiti, li te vin kreyatè premye repiblik nwa endepandan nan mond lan. Apre viktwa sa a, li te pwoklame tèt li Anperè Jak I epi pita li te vin premye prezidan Repiblik Ayiti, yon tit li te genyen depi 1804 jouk li mouri an 1806.
Yon lidè revolisyonè ak ewo nasyonal
Souvan yo wè Jean-Jacques Dessalines kòm senbòl rezistans ayisyen ak batay kont opresyon kolonyal. Wòl li pa limite a yon senp viktwa militè, li enkòpore dezi pou kreye yon nouvo eta lib e endepandan, lwen enfliyans kolonyal franse. Desalin non sèlman te dirije lagè a, men tou te pran desizyon odasye pou estabilize nouvo repiblik la.
Youn nan premye aksyon li kòm yon lidè endepandans se te ranvèse sistèm kolonyal la ak garanti dwa egal pou tout sitwayen Ayiti, sitou pou ansyen esklav yo ki te fè pati majorite popilasyon an kounye a. Li te etabli yon gouvènman santralize epi li te travay tou pou etabli yon lame nasyonal pou defann endepandans ki fèk genyen an.
Kontribisyon ak defi Desalin kòm Prezidan
Premye manda Desalin kòm prezidan te make pa desizyon fèm e pafwa kontwovèsyal. Apre deklarasyon endepandans la, li te antreprann yon seri refòm ekonomik ak sosyal, ki te vize rebati peyi a te devaste nan batay la. Li pran mezi pou retabli lòd ak reòganize administrasyon ayisyen an.
Sepandan, gouvènman l ’yo te kritike tou pou otoritaris li yo, miyò pwoklamasyon Anpi Ayiti a nan 1804 ak otokrasi a li te etabli anba tit la nan Anperè. Konsantrasyon pouvwa yo ak mezi drastik pou kenbe inite nasyonal la te lakòz tansyon entèn yo. Desalin, byenke yon gwo liberatè, te tou yon lidè enpopilè pou sèten segman nan sosyete ayisyen an, ki te mennen nan asasina trajik li an 1806.
Lejand ak eritaj Desalin
Jean-Jacques Dessalines rete yon figi esansyèl nan listwa Ayiti. Menm jodi a, yo selebre li kòm papa fondatè nasyon ayisyen an, e non li se sinonim ak libète ak kouraj. Estati ak moniman ki dedye a memwa li, tankou plas Jean-Jacques Dessalines nan Pòtoprens, raple enpòtans li nan listwa peyi a.
Eritaj Desalin nan enkòpore tou nan anpil komemorasyon ak selebrasyon nasyonal 1ye janvye, Jou Endepandans Ayiti, kote Ayisyen sonje lit yo pou libète.
Yon Figi Anblèm Endepandans Ayiti
Premye prezidan Repiblik Ayiti a, Jean-Jacques Dessalines, se pa sèlman yon figi istorik nan tan lontan, li rete yon senbòl endepandans ak rezistans pèp ayisyen an. Aksyon li kòm yon lidè revolisyonè ak prezidan te fòme nasyon ayisyen an jan li ye jodi a. Atravè reyalizasyon ak eprèv li yo, li te poze fondasyon yon peyi lib e souveren.
Si w gen lòt enfòmasyon oswa anekdot sou Jean-Jacques Dessalines, pa ezite pataje yo nan kòmantè yo pou anrichi konpreyansyon nou sou nonm eksepsyonèl sa a.